Wumkes - Kroniek van Friesland

Dr G.A. Wumkes - Stads- en dorpskroniek van Friesland

1795
10 februari	Het comité revolutionair ontslaat de leden van magistraat en vroedschap te Leeuwarden van hun posten, en biedt aan de stad een provisioneele regeering aan van 12 personen, hoogstens voor 2 maanden, totdat het Friesche volk zich zelf een regeeringsvorm zal hebben gekozen. Daarna wordt de vrijheidsboom voor het stadhuis en de nationale vlag op de torens geplant, 's Middags 3 uur worden, onder het spelen der klokken en het driemaal lossen van het kanon op de stadswallen door 200 burgeressen in 't wit en met nationale linten versierd, de uitgewekenen van 1787 verwelkomd. Het vrijcorps schaart zich gewapend langs den Wirdumerdijk tot in de St. Jacobsstraat, terwijl 2 compagnieën van dat corps die burgers onder muziek naar het stadhuis geleiden, waarna de dans om den vrijheidsboom plaats heeft.
11 februari	Door eenige Grouwsters, die de feestelijkheid te Leeuwarden bijwoonden, slaat de beweging naar hun dorp over. De leden van het exercitiegenootschap vergaderen op de Buren, waar de vrijheidsboom staat geplant. Zij worden verwelkomd door 35 vrijsters in het wit. Na een toespraak heeft de rondedans plaats en wordt een cantate uitgevoerd.
12 februari	Te Dokkum scharen zich 's morgens 11 uur 130 gewapende burgers in een halven cirkel om het stadhuis. Een half uur later verschijnen uit Leeuwarden Pier Zeper en Thijs Feenstra, afgevaardigden van het comité revolutionair. De laatste houdt een aanspraak, waarin hij de Franschen verheerlijkt, aandringt op rust en orde en vraagt of het nog de ernstige begeerte is om de oude regenten af te zetten. Dit wordt met een drievoudig hoezee beantwoord. Daarna gaan de beide afgevaardigden in de raadskamer waar magistraat en vroedschap zijn vergaderd. Deze leggen na eenige toespraken hun mandaat neer. Daarna geschiedt de publicatie, dat een provisioneele regeering voor 2 maanden wordt ingesteld, om op haar verantwoording voor het welzijn der stad te waken, totdat het geheele Friesche volk zich zelf een regeeringsvorm zal hebben gekozen. Dan wordt de vrijheidsboom voor het stadhuis geplant. De 13 nieuwe representanten begeven zich naar het stadhuis en leggen ten aanhoore van de vergaderde menigte den eed van trouw af. 44 jonge paren doen een rondedans om den vrijheidsboom.
13 februari	Het exercitiegenootschap richt te Beetgum den vrijheidsboom op na gehouden aanspraak van een der burgers. Te Bolsward treden de gevolmachtigden Abr. v. den Burg en Boele Braaksma de raadszaal binnen, lezen aan den vergaderden raad een proclamatie voor waarin deze van zijn post wordt ontzet en geboden wordt het stadhuis te verlaten, hetgeen geschiedde. Daarna wordt de vrijheidsboom voor het stadhuis gebracht: een detachement schutters haalt een aantal jongedochters in het wit gekleed van de herberg Het Blauwhuis. Deze raken den boom aan ,,ten teeken dat ook zij het hare wilden bijbrengen tot herstel der zoolang getrapte vrijheid." Vervolgens heeft de rondedans om den boom plaats onder het zingen van liederen, de publicatie der provisioneele regeering der stad wordt met. een drievoudig hoezee begroet, het kanon van den stadswal wordt gelost, 's avonds leggen de nieuwe representanten den eed af ,,bij het ligten der flambouwen."
14 februari	De municipaliteit van Dokkum besluit op verzoek van Hendrik Isacks van der Werff of hij gebruik kan maken van de vroedschapsbank, de bijbels en kussens uit de vroedschaps-, militaire-, officiers- en bodebanken te doen halen op het stadhuis en de stoven door de kerkedeurwagten te doen bergen, ten einde alle onderscheiding van personen weg te nemen, hetwelk terstond ten uitvoer wordt gebracht. De eerste vrijheidsboom in Wonseradeel wordt te Pingjum geplant, 's Middags 2 uur komt het sedert 1787 ontbonden vrijcorps weer onder de wapenen, voorafgegaan door 20 jongedochters en begeeft zich met vrijheidshoed en nationale vlag onder muziek naar den vrijheidsboom. De doopsgez. predikant M. Tresling houdt een aanspraak, waarna de burger J. Bakker een gepast vers voordraagt, verder heeft de rondedans der vrijsters plaats onder het galmen van vrijheidsliederen en muziek. Te Leeuwarden schrijft de burger Huber, in 1787 secretaris van de algemeene vergadering der exercitiegenootschappen en vrijcorpsen in Friesland, bij absentie van den president C. L. v. Beyma tegen 20 Febr. een vergadering van deze lichamen uit en noodig! alle ingezetenen der dorpen, die in 1787 de wapenen niet hebben gedragen uit om op te geven hoeveel geweren zij begeeren. Te Staveren wordt de provisioneele regeering in de Groote Kerk aan de burgerij voorgedragen, vanwaar zij met het comité revolutionnair onder geleide der schutterij naar het stadhuis gaan om zitting te nemen. Voorts wordt de vrijheidsboom geplant en door jonge vrijsters de dans uitgevoerd. Verschenen bij T. Seydel te Leeuwarden: Nadere Verklaring der rechten van den mensch en burger, welke 3 Febr. 1795 in 's Hage is afgekondigd, voor 4 duiten.
15 februari	De burger R. van Cleffens. weleer uit Dokkum verbannen, wordt op feestelijke wijze met eerejuffers en saluutschoten weer ingehaald, naar de vrijheidsboom geleid en met een toespraak van burger Tenten begroet. Verschenen bij M. A. v. d. Wal te Leeuwarden: Brief van een Leeuwarder aan een zijner vrienden in Lemsterland, of Kort verhaal van de revolutie te Leeuwarden op 10 Febr. 1795.
16 februari	De vrijheidsboom geplant in Sloten, bij het luiden der klokken en het lossen der kanonnen, ook doet de burger Hylckema zijn eigen twee stukken geschut lossen. Nadat de leden van het grietenijgericht te Ternaard door een comité uit het comité revolutionair van hun posten zijn ontslagen en als volksrepresentanten zijn beëedigd P. A. Hiddema te Holwert, Pieter Heringa, en Melis Wynja te Nes, Jan Cornelis Posthumus te Ternaard en Pieter Klaazes te Waaksens, ijlen de burgers van Holwert naar hun woonplaats terug, hijschen de nationale vlag, verzamelen zich in de kerk, lezen en zingen met de levendigste aan doeningen in maatgezang Ps. 66: 5, Ps. 37: 18, 15 en richten den vrijheidsboom op. Nadat 16 Febr. op de grietenij-rechtkamer te Oosterbierum de oude regeeringsleden waren afgezet, komt 17 Febr. het vrijcorps te Minnertsga in de wapenen op het plein van burger B. D. van Sixma, waar reeds de vrijheidsboom lag. Hier vergaderden gelijktijdig 90 jonge dochteren in het wit, met driekleurige linten en ieder met een nationale roos of strik op de linkerborst. Van dit plein werd de boom door 16 jonge zonen der vrijheid gedragen, voorgegaan door een detachement gewapende burgers en gevolgd door verscheidene muzikanten met trom, violen en fluiten. Hierop volgde de maagdenrei twee aan twee. Een tweede detachement gewapende burgers sloot den trein, marcheerende dus door het dorp tot de herberg en weder van daar tot midden in de buren, alwaar reeds het gat gegraven was. De boom geplant zijnde werd door den burger Rintje Sikkes een snaphaan en degen gehangen onder den hoed, welke met een nationaal driekleurig lint versierd was, ,,waaronder een evenaar verbeeldende de gerechtigheid, waarop dus de wapenen steunen en de vrijheid zich boven alle geweld verheft." Hierop werd door een burger A. A. Backer een aanspraak aan de gewapende burgers en verdere omstanders gedaan, waarop een gulle eenvoudige vroolijkheid volgde, van zingen en dansen om den vrijheidsboom, genoegzaam door allen die hier tegenwoordig waren, zijnde de gewapende manschappen in een kring geschaard, en alle de maagden binnen dezelve rondom den boom. Dit vereeuwigd zijnde met een dikwijls herhaald hoezee vertrok de trein, waarna de maagdenrei eenige verkwikkingen wierden aangeboden en in de herberg met koffie, eten en brandewijn onthaald, hebbende het Genootschap een tractement van bier en jenever, brengende den geheelen. dag in vroolijkheid en gulle eensgezindheid door, tot allen 's avonds 9 uur in vrede scheidden en ieder vergenoegd tot zijn woning terugkeerde.
17 februari	De burgerschutterij te Leeuwarden legt te 2 uur voor het raadhuis den eed van trouw af voor een commissie uit het comité revolutionair. Te Sexbierum wordt de vrijheidsboom geplant in tegenwoordigheid van 100 man burgerwacht, 80 jongedochters in het wit, onder het luiden der klokken en hoezeegeroep, waarna de vrijsters de carmagnole dansen. Verkocht een zitplaats in het gestoelte, van ouds Haansgestoelte geheeten, in de kerk te Grouw. Feest te Hardegarijp, daar G. Reitsma aldaar herkozen was tot mederichter, de vrijheidsboom wordt geplant en een maagdenrei in het wit danst er om heen. De burgers R. van Cleffens en Joha en andere leden van het comité revolutionair per rijtuig daar langs komende, vereeren het dorp een nationale vlag, die terstond aan de herberg tegenover den vrijheidsboom wordt opgehangen. Te Menaldum wordt de vrijheidsboom onder klokgelui ingehaald en geplant voor het rechthuis. De burgerwacht onder commando van kapitein Arjen Anders, schaart er zich omheen. Burger P. Kramer houdt deze aanspraak: „Het blijde oogenblik is daar, dat wij u kunnen betuigen en plechtig getuigen voor God en voor de gansche wereld, gij zijt vrij! Ja wij alle zijn vrij. Sta dan in die vrijheid, maar misbruik ze niet. Wij zijn allen gelijk, dus zijn wij dan ook allen medeburgers. Laat dan alle verschillen en verdeeldheden een einde hebben met aan het verledene niet te gedenken, met grootmoedig en gulhartig te vergeven, aan een iegelijk die in dezen schuld kent! Ziedaar de hand van uwen medeburger, ja van uwen broeder. Dan, wij vermanen u alle, als uw medeburgers dit opgerigt teeken niet te schenden, nog eenige smaad niet woorden of daden aan hetzelve te doen, als zijnde opgerigt niet alleen tot een teeken van vreugde, maar vooral van die vrijheid, wier oorsprong uit God zelf is. Dat dan de broederlijke liefde kome en blijve opdat Hij die liefde zelf is een welgevallen in ons neme en ons helpe tot roem van Zijn Naam en tot welzijn van het lieve vaderland." Deze toespraak wordt met een drievoudig hoezee beantwoord, waarna de carmagnole wordt gedanst.
18 februari	De vrijheidsboom geplant te Heerenveen. De revolutie zou daar reeds den 16en Februari zijn beslag gekregen hebben, indien niet verreweg de meesten der gecommitteerden uit de dorpen van Schoterland geaarzeld hadden om er hunne stem aan te geven, eer zij ruggespraak met hunne committenten hadden gehouden. Dinsdag wierd daarop het volk der dorpen saamgeroepen, Woensdag was het algemeen besluit, zonder eenige uitzondering in de resolutie genoegen te nemen, waarop aanstonds ook met genoegzame, eenparige stemmen de leden der municipaliteit zijn benoemd. De gecommitteerden van alle de dorpen vergezelden nu ook de plechtigheid van 't planten van den vrijheidsboom. Alles is nader beschreven in een boekje uitgegeven bij den drukker Roorda. Ook te Wirdum wordt de vrijheidsboom onder geleide van 50 man burgerwacht, gecommandeerd door kapitein Faber en D. Roelofzen, en een rei van 60 zingende burgeressen en eenige muzikanten door het dorp gevoerd. Als de boom is geplant, heeft de rondedans plaats en een tractatie door de leden van het vrijcorps en eenige aanzienlijke burgers in de herberg.
24 februari	De vrijheidsboom te Rottevalle wordt met snaphaanschoten vereerd. Ds. van Ree houdt een toespraak, ,,waarin hij ons een klaarder denkbeeld gaf van de aangebragte vrijheid door de manmoedige en dappere Fransche Natie en nooit genoeg gepresen Bataaven, ons teffens opwekkende om in dit werk dog byzonder Gods vinger op te merken en hartelijk allen vermanende van wat stand of religie zij ook zijn mogten en opwekkende met verbanning van alle haat en partijschap, elkander de hand van Broederschap te geeven, hetwelk van allen met het geroep van Vivat en Hoezee wordt beantwoordt." Daarop danst men om den boom en worden vrijheidsliederen gezongen. De burger Huber, sedert 1787 uitgeweken, is terug in Dronrijp, 130 in 't wit gekleede vrijsters dansen om den vrijheidsboom. Te Arum houdt IJeb D. Feikema, vrijcorpslid, bij den vrijheidsboom een toespraak, waarna een ander lid Jan Jansen een vers voordraagt, 48 meisjes dansen om den boom, burger Frans de Boer, een der Friesche uitgewekenen, verrast de menigte door zijn komst, de predikant spreekt hem toe en geeft hem in aller naam de hand der broederschap, waarna nog eens een luchtige carmagnole wordt gedanst.
3 maart	De burgervolkssocieteit te Leeuwarden noodigt alle burgerleesgezelschappen in de provincie die op vrijheid, gelijkheid en broederschap zijn gegrond uit om met haar in correspondentie te treden. Vrijheidsboom geplant te Rauwerd.
5 maart	Groote optocht te Franeker. De stoet bestaat uit: 200 schutters, de academische senaat in ambtsgewaad, de studenten, 160 burgers, 80 vrouwen, 115 meisjes, de municipaliteit, de oude burger Waardenburg dragende een zwaar touw aan een stok, waaraan een schild met opschrift: Met zulke touwen was ik aan mijn zoon gebonden, drie burgers weleer gevangen, nu verbeeldende vrijheid, gelijkheid, broederschap, eenige kinderen van vroegere gevangenen, dragende de verbroken boeien hunner ouders, groote kinderen. dragende de ketens van de poorten met het groote slot, de vrouwen en moeders der vervolgden met een banier, waarop dit opschrift: Wij deelden in de droefheden, nu deelen wij in de vreugde, twee smeden, de deuren van alle poorten. Na 't lossen van 't geschut, riep burger Scheltema met een gelukwensch den stoet tot gezang op. Hierna had de dans om den. vrijheidsboom plaats. De gebroken boeien werden aan den toren gehecht met het liet opschrift: gesmeed in 1787, verbroken in 1795. De Fransche commandant Dumain was met eenige officieren uit Harlingen gekomen en gaven hun genoegen in alles te kennen door een Fransch patriottisch lied aan te heffen.
9 maart	Willem Jans te Noordwolde is bij de brug aldaar, bij de uitvaart der jagers van Bijland gaan roepen: Oranje boven, de patriotten moeten opgehangen aan de vrijheidsboom. gevangen gezet.
13 maart	Te Workum zijn Fransche soldaten en officieren in garnizoen. De vrijheidsboom wordt opgericht voor het stadhuis. Er wordt geroepen: Vive la république Batave! Een toespraak in het Fransch wordt door den commandant der Fransche troepen beantwoord. Daarna wordt door de leden der municipaliteit en Fransche officieren de carmagnole gedanst.
16 maart	j. Braak te Kollum geeft een vrijheidsboom present aan Buitenpost. Deze wordt op een wagen met 6 paarden bespannen van diens buitenplaats gehaald. In de optocht liep voorop een jongeling die op een speer de vrijheidshoed droeg.
17 maart	De vrijheidsboom van. Eestrum door een wagen met 4 paarden bespannen van Twijzel gehaald, de voerman was uitgedost als huzaar. De boom wordt ingehaald door 30 jonge dochters in het wit onder tromgeroffel en hobospel. Daarna had de rondedans al zingende plaats.
21 maart	Klein Mariënburg achter de Hoven te Leeuwarden uit de hand te koop. Gedrukt bij v. d. Haak te Leeuwarden: Heil en Broederschap aan mijne Stad- en Landgenooten door P. Schellingwou, De Vrugt van den Vrijheidsboom in tegenoverstelling van den Oranjeboom door C. van Wier, Vaderlandsche aanspraak aan het burgergezelschap te Oldeboorn.
26 maart	Burgersociëteit te Lekkum opgericht. De vrijheidsboom van Stiens wordt 's morgens 8 uur gehaald van 't buiten van burger H. van Knyff te Ferwerd door 20 ruiters, 100 gewapende burgers te voet en een wagen met 6 paarden bespannen. De klokken te Ferwerd luiden, 's Middags te 4 uur wordt de stoet te Stiens opgewacht door 100 in 't wit gekleede burgeressen en muziek. Een meisje met den vrijheidshoed in de hand houdt een toespraak en geeft den hoed over aan Ds. S. Winsemius, die dit met een ovatie beantwoordt. Na het planten van den boom, houdt burger B. Stelwagen een redevoering.
30 maart	De volkssociëteit te Leeuwarden verplaatst haar vergadering uit de 5e Latijnsche school naar de boven-voorkamer van het huis de Fraterniteit genaamd. De vrijheidsboom geplant te Tzummarum, Jan Wytzes wordt na 7-jarige ballingschap door zijn ouders in den kring geleid. Hij draagt op een speer de vrijheidshoed, zijn moeder een Romeinsch wapenschild met opschrift: Wij deelden in de droefheid, nu deelen wij in de vreugde, zijn vader torschte een versleten juk op de schouders. Na de toespraak van een der commissieleden werpt de oude man het juk ter aarde en wordt hem een palmtak gegeven met nationale linten, waarna het juk onder een gestadig hoezee wordt verbrijzeld.
31 maart	De denneboom voor Kimswerd tot vrijheidsboom bestemd wordt vereerd door J. van Echten, old grietman van Barradeel. Bij het planten van den boom draagt de bugerdorpsrechter Andreas Kruger een vers voor.
18 april	De 2de hoofdvergadering der gecombineerde volkssociëteit en het genootschap in deze provincie gehouden te Leeuwarden op de bovenvoorkamer der fraterniteit. Het volgende is verhandeld: Eenige sociëteiten in de vorige vergadering ter deliberatie gebragt hebbende om het Hof van Justitie te removeeren als strijdig met de thans bestaande orde van zaken, wordt aldus besloten om een adres daartoe op te stellen. De sociëteit van de Dille stelt voor stappen te doen tot verbetering van het onderwijs. De soc. van Dille. Grouw en Warga worden verzocht een plan daarvoor op te maken en ter vergadering te brengen. Voorstel om de binnenlandsche convooien als drukkende op kooplieden en schippers af te schaffen, verzoek te richten tot de prov. Representanten dat de Drukker der Leeuw. Courant gelast wierd om geen onduitsche en bij den minkundigen geheel onverstaanbare woorden te gebruiken en ook in de publicaties der representanten zich daarvan te onthouden. Een verzoek te richten aan de provinc. representanten dat de livreien der bedienden worden verboden en alle teekenen van oppermacht als strijdig met de leer der gelijkheid. Verschenen bij Joh. Seydel: Onderhandelingen en besluiten van de Volks- of Burgersocieteit te Leeuwarden, met vele brieven. De sociëteit te Balk. te Oudebildtzijl „Biltzijlster burgerschaar is thans bijeengebragt, Tot heil van 't vaderland en 't menschelijk geslagt", en het vaderlandsche leesgenootschap ,,Concordia" te Koudum vragen correspondentie. De in 1787 uitgeweken burger Lieuwe Klaasens, zoon van Klaas Lieuwes te Beetgum, komt terug in zijn dorp, en wordt me: muziek naar den vrijheidsboom geleid, waar hij wordt toegesproken.
22 april	Boelgoed ten huize van Prof. Cannegieter op de Oorbijter te Dronrijp. Hajo Turnhout, uitgewekene, oud-ingezetene van Nijland wordt in zijn dorp feestelijk ingehaald met trom en pijpers, door eerejuffers en exercitiegenootschap, bij den vrijheidsboom wordt hij toegesproken door B. Idzerda, die ,,den Richter van hemel en aarde prijst, dat Hij de landverraders had doen omkomen", daarna geleid naar de woning van Hajo Bangma wordt hij nogmaals met een deftige toespraak ontvangen.
7 mei	Verschenen: Bijdrage tot verlichting van het algemeen en bijzonder voor de vrienden van het voormalige bestuur. door een verdrukten van hetzelve, waarbij een exacte lijst der gevangen geweest zijnde burgers op het Blokhuis in Vriesland, met derzelver beschuldigingen en sententiën. De burger Adrianus van Loon, voorheen secretaris van Hindeloopen, maar in 1787 uit zijn ambt ontzet en uit Friesland gebannen, komt per veerschip in de haven van zijn oude woonplaats. Het exercitiegenootschap verschijnt onder de wapens. Ds. J. J. v. Cuilenburg en de officier van het genootschap Jappe Anskes ontvangen hem. geleiden hem tusschen het gewapend corps naar het kerkplein, omstuwd door een juichende dochterenschaar en onder het geklank van fluiten en trommen, waarna Ds. v. C. hem toespreekt onder den vrijheidsboom, die de spreuk draagt „Vrijheid of dood."
17 juni	Groot feest te Leeuwarden ter viering van de Alliantie tusschen Nederland en Frankrijk, waarbij W. B. Jelgersma, president der volksrepresentanten van Friesland, en de Fransche generaal elkander den broederkus geven. In de kerken te Bolsward worden dankpredicatiën gehouden, in gericht om het Opperwezen te danken over het sluiten van dit Tractaat, raadhuis en gasthuis illumineeren. Burger Pieter Fontein, staande op het balcon van het raadhuis te Harlingen wil voor zijn medeburgers het heil der revolutie demonstreeren. Hij sprak: „Gij zijt vrij als een vogel, medeburgers!" Op die woorden haalde hij een Vogelkooi voor 't licht, zette het deurtje open en de kanarie vloog vroolijk tsjilpend de lucht in, maar . . . streek al spoedigweer in de sneeuw. Het beestje wist geen gebruik te maken van de vrijheid. Verkoop van het tichelwerk de Boterton te Midlum. De vrijheidsboom te Akkerwoude wordt geschonken door J. P. A. van Haaren. Er heeft een optocht plaats, waarin een vrijheidsmaagd met den vrijheidshoed voorop loopt. De hoed wordt vertoond aan de vrouw van Marten Wiegers, lid der municipaliteit. Na het planten van den boom houdt de student N. W. Bolt een toespraak, waarin hij ieder tot „ware eensgezindheid en menschenliefde gegrond op de leer van Jezus, dien besten menschenvriend, aanspoorde, welke heilzame verrigting door den geachten burger Sikke Andrys met een minzame dankbetuiging beantwoord wierd". Ds. G. Abbring te Dantumawoude gekozen tot representant des Frieschen volks voor Dantumadeel. Groot feest te Lemmer en Nes (W.D.), Rinsumageest, Woudsend, Hindeloopen, Oostermeer bij de vrijheidsboom.
20 augustus	De vrijheidsboom te Suawoude geplant. De sociëteit te Kubaard zoekt correspondentie. Jacob Popta bedankt de Leeuwarders dat zij 18 Augustus het geschut op de wallen van Franeker hebben gebracht.
16 september	Verschenen bij D. Romar te Franeker: Redevoering over de denk- en handelwijze en teffens het heldhaftig gedrag van Washington, den grondlegger van de vrijheid der XIII vereenigde Staten van N.-Amerika, gehouden voor de representanten van het volk van Friesland en tot een voorbeeld van belangloosheid en nederigheid voorgesteld op 11 Aug. 1795 door E. Alta, toen hij als representant zitting nam, benevens een aanspraak bij het planten van den vrijheidsboom te Bozum.
26 december	Verschenen bij J. v. d. Haak te Leeuwarden: Militaire evoluties of nieuw exercitieboek voor de gewapende burgercorpsen. De vrijheidsboom te Oldeholtpade staande tegenover de herberg van Sint Jacobus baldadig doorgezaagd.
1796
3 februari	De vrijheidsboom wordt geplant op Schiermonnikoog en daaromheen gedanst door meisjes en jongelingen.
27 februari	Aldert Joostes beschuldigt in de Leeuw. Courant Ds. J. J. van Cuilenburg te Hindeloopen dat hij voor 1787 den patriot speelde, na de omwenteling een sterke, groote pruisman was, nu aanspraken hield onder den vrijheidsboom, secretaris was der burgersocieteit en al den schijn gaf geen waar patriot te zijn. Oproeping van hen, die genegen zijn te varen op het oorlogschip De Beschermer, commandant D. E. Hinxt en op het schip Ambuscade, commandant J. Huys.
28 maart	Te Stroobos wordt de derde vrijheidsboom geplant, daar de beide vorigen door kwaadwilligen waren vernield. De volkssociëteit „Waakt als het tijd is" te Franeker, ofschoon meerendeels uit mingegoede burgers bestaande, besluit 5 „primen" à ƒ 20 uit te loven aan 5 jonge manschappen uit haar stad en district, die dienst nemen ter zee.
24 april	Vrijheidsboom geplant te Giekerk. In de naastbij gelegen dorpen moet men worden aangezet om een vrijheidsboom te planten.
1798
28 februari	Klaas Roels en Barteld Yntzes uit Oudehorne, met Thomas Roels uit Langezwaag halen onder vloekwoorden de beide vrijheidsboomen om in de buurt van Nijehorne. Barteld had de vrijheidsmuts op eigen hoofd gezet en met de boomtop om zich heen geslagen. Hij wierp stukken vlaggestok van den boom onder de schoolkinderen en den boom smeet hij voor het huis van den dorprechter, waar ruiten werden ingegooid.
29 april	Een baldadige hand kapt 's nachts den vrijheidsboom te Gorredijk om, die stond tegenover het huis van den graankoopman Pier Minnes, het hek werd gesloopt.

Voer een jaar in (tussen 1700 en 1900):
en/of zoekterm (min. 4 tekens!):	(meerdere zoektermen scheiden met spatie, b.v.: Sneek Dokkum)